Hüseyin Canerik
 |
Fransızcadan dilimize yerleşen lüks (lux/lüküs/löküs), bir zamanların gösterişli ışık kaynağıydı. İki deposundan birine gazyağı, diğerine ispirto doldurulurdu. Lüksün tülü/fitili, pompa basıncıyla tutuşturulurdu.
Elektriksiz köy ve kasabaların kahvehane, otel vb. işletmeleri, lüksle aydınlatılırdı.
Karanlık sokaklara sızan bu güçlü ışık kaynağı, çocuk sevincini büyütürdü.
Pülümür köylerinde üç gün süren düğünlerde konaklara dağılan konuklar, eve gelen davul zurna ekibinin oyun havalarıyla coşardı. Toprak damlı evleri sarsan halaylardan lüksler de payına düşeni alırdı. Uzun boylu davetliler, tavana asılı lükse çarptığında, tül dökülürdü.
Ev sahipleri, lüksü yeniden yakmak için telaşlanırdı.
 |
Toprak damlı köy evlerinin pencerelerinden sokağa taşan lüks ışığı, o gece ağırlanan konukların varlığını duyururdu.
Pülümür, 1985 yılında tartışma yaratan bir uygulamayla elektriğe kavuştu. Pülümür Kırmızıköprü Yoldaş, Fırat (Kamer, Mustafa, Hüseyin), Akkılıç, Pınar, Susam, Erenler (Erginoğlu), Aslan, Pekin (Ali, Süleyman), Demirbilek, Dikme vd. kahvehane ya da otellerinin vazgeçilmezi lükslerin saltanatı yıkıldı.
Şişede özenle saklanan ispirto, unutulmaya yüz tuttu. Bakkallar, lüks malzemelerini (ispirto, tül/fitil vd.) raflarından birer birer indirdi.
 |
Pülümür Akdik Şihan köyü yolunda, en son 39 yıl önce kullanıldığı tahmin edilen lüks, yıkıntılara karışan nice sevincin belki son tanıklarından. Lüks, zor günlerden arta kalan gazyağı ve ispirto deposuyla, devrik kralların kaderini paylaşıyor.
Lüks, bu yıl bıçak yüzü görmemiş Şihan-Hınzori yolunun kıyısında, meşe ormanına komşu. Acaba kaç düğüne renk kattı, hangi ağır misafirlerin sofrasını aydınlattı? Belki evin genç kızının ördüğü dantelle süslenmiş, terekte (raf) özenle saklanmıştı.
 |
Hoyrat ellerin tarumar ettiği köyde, ince uzun parmakların özenle işlediği dantelin izini sürüyorum.
Lüks, gençliğinde onlarca hayranını peşinden koşturan güzel bir kadının yaşlılığında mahkûm olduğu yalnızlık duygusunun bir örneğini yaşamış, sokağa atılmıştı. Bir zamanların ışık kralı, şimdi Şihan’da börtü böceğin, yaban hayvanlarının yaşam alanında terk edilmenin acısıyla son günlerini geçiriyor.
Şihan…
Zor yılların kanıtlarıyla yüklü saklı cennet…
 |
 |
 |
 |
 |
