Millî Eğitim Bakanlığı (MEB) Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü, Suriyeli Çocukların Türk Eğitim Sistemine Entegrasyonunun Desteklenmesi Projesi kapsamında 22 Ocak – 9 Şubat 2018 tarihleri arasında, Antalya’da,  Suriyeli öğrencilerin dersine giren öğretmenlere eğitim verileceğini duyurdu.  Eğitime,  15 ve üzeri Suriyeli öğrencisi bulunan okullarda,  Suriyeli  öğrencilerin  derslerine giren sınıf, Rehberlik  ve diğer alan  öğretmenleri  alınacak. Yedi gün sürecek olan eğitime MEBBİS kullanıcı şifresi üzerinden başvuruda bulunulabilecek.  Antalya’da, beş yıldızlı otellerde gerçekleştirileceği açıklanan eğitime katılım zorunlu olacak. Zorunlu eğitime 3 ayrı gruptan oluşan 10 bin 175 öğretmenin katılması bekleniyor. Eğitimlere katılacak öğretmenlerin konaklama, yevmiye, ulaşım ve diğer zorunlu  giderleri proje bütçesinden karşılanacak.

 Eğitime İhtiyaç Var mı?

Suriyeli öğrencilerin dersine giren öğretmenlere yönelik hizmet içi eğitim ihtiyacının nasıl belirlendiği konusu belirsizdir. Konuyla ilgili herhangi bir araştırma yapılıp yapılmadığı bilinmemektedir. Eğitim ihtiyacını belirlemeye yönelik  ciddi bir araştırma yapılmadan öğretmenleri Antalya’da beş yıldızlı otellerde ağırlamak, tartışmaya açık bir konudur.

Suriyeli öğrencilerin eğitime devamı konusunda yaşanan  istikrarsızlık, sık sık gerçekleştirilen   nakiller, ülkemizde kısa süreli barınmadan sonra başka ülkelere sığınma vb. sorunlar,  abartılı masraflara büyüteç tutulmasını zorunlu kılmaktadır. Bu dönem Suriyeli öğrencisi olan bazı öğretmenlerin, Antalya dönüşünde sınıfındaki öğrencileri bulamamaları sürpriz sayılmamalıdır.

Suriyeli öğrencilerin eğitiminde görevlendirilen 6 bin 278 öğretmen (Türkçe öğretici), yabancı uyruklu öğrencilerin eğitimiyle ilgili çalışmalara katılmaktadır.  Söz konusu öğrencilerin dersine giren öğretmenlere eğitim vermek üzere illerde  formatör Rehberlik öğretmenleri görevlendirilmiştir  Beş yıldızlı otellerde eğitilen Rehberlik öğretmenleri,  sınıfında Suriyeli öğrenci bulunan öğretmenlere yaklaşık 35 saatlik  hizmet içi eğitim vermiştir. 2017 yılında, sınıfında Suriyeli öğrencisi olan bütün öğretmenler mahalli hizmet içi eğitim görmüştür. Sınıfında Suriyeli öğrenci olan öğretmenlerin tamamı, hizmet içi eğitim faaliyetlerinden yararlanmıştır. 

 Zamanlama, Eğitim İhtiyacıyla İlişkilendirilememektedir

Öğretmen eğitimine ihtiyaç  duyulması durumunda eğitimin öğretim yılı başlamadan önce yapılması gerekir. Bu bağlamda en verimli ayın öğretmenlerin seminer dönemi olduğu açıktır. İlgililerden, seminer dönemini verimsiz tartışmalarla geçirmek yerine koşulların gerektirdiği hizmet içi eğitimlere öncelik vermeleri beklenir. Öğretim yılının birinci yarıyılını tamamladıktan sonra Suriyeli öğrencilerin hatırlanmasının, soruna farklı açılardan bakılmasını gerektirdiği düşünülmektedir.    Eğitimin zamanlaması, eğitim ihtiyacıyla ilişkilendirilememektedir. Öğretmenlerin eğitimi, birinci yarıyılın sona erdiği, öğrencilerin uyum vb. sorunlarının önemli ölçüde geride kaldığı bir dönemde gündeme getirilmektedir.  Bu durumda, Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğünün, Antalya’da beş yıldızlı otellerde ‘öğretmen eğitimi’nde ısrar gerekçesi, aydınlatılmaya muhtaçtır. 

 Kaynak Savurganlığı

MEB ile AB Türkiye Delegasyonu arasında imzalanan 11.02.2015 tarihli IPA II Çerçeve Anlaşması gereğince, Suriyeli Çocukların Türk Eğitim Sistemine Entegrasyonunun Desteklenmesi Projesi  kapsamında verilecek eğitimler için Türkiye’ye 300 milyon Avro ödeme yapılacak. Projeyle ilgili harcamalara vergi muafiyeti getirilmiş. Proje harcamalarının,  savurganlığın yanı sıra, usulsüzlükleri de beraberinde getirdiği öne sürülüyor.  Mert Taşçılar’ın haberine  göre,  proje bütçesinde olması gereken 296 bin Avro ‘kayıp’ (Odatv, 12.12.2017).  Projeyle ilgili faaliyetlerin beş yıldızlı otellerde düzenlenmesi, harcama ‘kalemleri’ arasında  ilk sıradaki yerini koruyor. Beş yıldızlı oteller, kaynak savurganlığının  sembol mekânları oluyor.   6 bin 278 öğretmen, 2 bin idari personel, 2 bin 300 Türkçe ve Rehberlik  öğretmeninin ardından 10 bin 175 öğretmenin beş yıldızlı otellerde yedi gün boyunca ağırlanması, büyük bir kaynak savurganlığı  olarak nitelendiriliyor.  

22 Ocak-9 Şubat 2018 tarihlerinde yapılması planlanan ‘eğitim’in maliyetinin, sadece öğretmenler için 20 milyon 350 bin TL tutarında olacağı tahmin edilmektedir. Buna ‘eğitim’de görev alacak  yönetici ve öğretim görevlilerinin yolluk, yevmiye, ulaşım, konaklama ve diğer zorunlu giderleri de  eklendiğinde, MEB’in önüne inanılması güç bir fatura konulmaktadır. Proje kapsamında yapılan otel masrafları toplamı, 126 kişiden oluşan İl Koordinasyon Ekipleri’nin toplantıları dâhil,  tahminen 40 milyon TL olarak hesaplanmaktadır! Bu savurganlığa, Nizip İmam-Hatip Lisesi-Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi çıkışlı Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürü Mehmet Nezir Gül’ün nasıl bir tepki vereceği merak konusudur.

 Yarıyıl Tatilinde Zorunlu Eğitim  Mevzuata Aykırı

MEB Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliği’ne göre,  “Ders yılı, yarıyıl ve yaz tatilinin başlama ve bitiş tarihleri, Bakanlıkça her yıl düzenlenen çalışma takviminde belirtilir.” (Madde 5/1-a). MEB’in düzenlediği 2017-2018 yılı çalışma takviminde,  yarıyıl tatili, 22 Ocak 2018-2 Şubat 2018 olarak belirtilmektedir.  Antalya’daki eğitime katılacak 1. ve 2. gruplar için öngörülen tarih, yarıyıl tatiline denk gelmektedir. Çünkü 1. grup 21-27 Ocak 2018, 2. grup ise  28-3 Şubat 2018 tarihlerinde  eğitim görecektir. Bu durumda her iki grup, yarıyıl tatilinde eğitime alınmış olacaktır. MEB Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliği’yle, öğretmenler yaz ve dinlenme  tatillerinde izinli sayılmaktadır (Madde 42/5). Öğretmenlerin izinli sayıldığı bir dönemde yapılması planlanan zorunlu eğitim, söz konusu Yönetmelik’e aykırıdır.       

Öğretmenlerin  Karşılaşabileceği Güçlükler

Eğitime Antalya’da otellerde konaklayarak katılmaları beklenen öğretmenlerin karşılaşabileceği güçlükler şöyle özetlenebilir: Eş ve çocuklar, ‘tatil’de gözardı edilmiştir.Tek başına  tatil olmaz! Eğitimi ‘tatil’e çevirme düşüncesinde olan yetkililerin, beş yıldızlı otel ısrarında bu gerçeği dikkate almadıkları görülüyor. Bebekli anneler ve  küçük çocuklu aileler  ‘eğitim’in unutulanları arasındadır.   Çalışan anne ve babaların çocuklarına kim bakacak? Bakıma muhtaç aile bireylerinden sorumlu öğretmenler, hastayı kime bırakacak? Sağlık sorunları nedeniyle uzun süreli konaklama ve yolculuktan olumsuz yönde etkilenebilecek öğretmenlerin sorumluluğunu kim üstlenecek? Bu ve benzer sorular, Antalya’da yapılması planlanan eğitimin uzun süre gündemden düşmeyeceğini gösteriyor.  

Katılmayan Öğretmenler Ne Olacak?

Hizmet İçi Eğitim Dairesi Başkanlığının düzenlemesi gereken eğitimin Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğünce düzenlendiği görülmektedir. Eğitimin yıllık hizmet içi eğitim planında yer almaması, aceleye getirildiği kanısını güçlendirmektedir. ‘Eğitim’in öğretmenlerin izinli sayıldığı tatil günlerine denk gelmesi, yabancı uyruklu öğrenci eğitiminin Türk eğitim sisteminin temel sorunu olmaması, il dışı eğitimlerin aile bütünlüğüne zarar vermesi, başvuru koşullarının tam olarak belirtilmemesi (Yüz öğretmenin görev yaptığı bir okulda hangi öğretmen başvuracak vb.),  başvuru yetkisi olmayan okul yöneticilerinin öğretmen seçiminden sorumlu tutulması (Öğretmen başvuruda bulunmadığında okul yönetimi ne yapacak)  vb.  gerekçeler göz önünde bulundurulduğunda, hukuken sorunlu olduğu değerlendirilmektedir.  Örneğin yarıyıl  tatilinde izinli olduğu gerekçesiyle eğitime katılmayan öğretmene hangi gerekçeyle yaptırım uygulanacak? O tarihe kadar Yönetmelik mi değiştirilecek?

 Bir Günden Fazla Devamsızlık, İlişik Kesme Nedeni

Hizmet içi eğitim etkinliklerine devam konusu, MEB Hizmet İçi Eğitim Yönetmeliği’nde tanımlanmaktadır.  Söz konusu Yönetmelik’e göre, “Hizmet içi eğitim faaliyetlerine haftada bir günden fazla devam etmeyenlerin faaliyetle ilişiği kesilir.” (Madde 19).

Yönetmelik  hükümlerine göre yedi günlük eğitime bir günden fazla devamsızlık yapanların eğitim faaliyetiyle ilişiği kesilmektedir. Antalya’daki eğitime, hastalık vb. gerekçelerle iki gün devam edemeyen öğretmenlerin eğitimle ilişiği kesilecek. Sağlık sorunlarından dolayı iki gün ve üzeri rapor alan öğretmenlerin eğitime katılamaması durumunda,  yaptırım seçeneği devre dışı kalmaktadır.  

Öğretmenler Başvuruda Bulunmayabilir

Başvuruların kişisel MEBBİS şifresiyle yapılması,  eğitime ‘gönüllü’ katılım  anlamında değerlendirilebilir. Eğitime katılmak istemeyen öğretmenlerin başvuruda bulunmaması, akla en yatkın çözümlerden biri olarak görülmektedir.  

 Okullarda Dersler Boş Geçecek

3.grubun eğitim tarihi, 4-10 Şubat 2018 olarak belirlenmiştir.  Antalya’daki eğitimde 3. grubu oluşturan öğretmenler,  bir hafta boyunca okullarında derse giremeyecektir. Her grupta eşit sayıda öğretmenin yer aldığı varsayıldığında, 3 bin 3 yüz 91 öğretmen tam bir hafta okullarından uzakta kalacaktır.  Binlerle ifade edilen öğretmenin derslere girmemesi, okullarda eğitim ve öğrenim hizmetlerinin aksamasına yola açacaktır. Öğretmensiz geçen dersler, diğer dersleri de olumsuz yönde etkileyecektir. Özetle, sınıf yönetimi konusunda çeşitli sorunlar yaşanacaktır.

 Sonuç ve Öneriler

1. Suriyeli öğrencilerin eğitiminde görev alan öğretmenlere yönelik  hizmet içi eğitim ihtiyacı belirlenmeden yürütülen hizmet içi etkinliklerden beklenen yararın sağlanamayacağı düşünülmektedir.
2. Öğretmenlerin hizmet içi eğitimlerinden Hizmet İçi Eğitim Dairesi Başkanlığı  sorumludur. Antalya’da gerçekleştirilmesi planlanan eğitimin  Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğünce kararlaştırıldığı görülmektedir.
3. Eğitim, planlı hizmet içi eğitim faaliyetleri kapsamında hazırlanmamıştır.
4. Eğitim başvurularının MEBBİS kişisel kullanıcı şifresiyle yapılması,  öğretmenleri sorumluluktan kurtarmaktadır. Öğretmenler kişisel başvuru yapmak zorunda değildir.
5. Suriyeli öğrencilerin eğitiminde yaşanan nakil, devamsızlık, yurt dışına çıkış, denklik vb. sorunlar, hizmet içi eğitim faaliyetlerinin yeniden ele alınması gerektiğini ortaya koymaktadır.
6. Son üç ya da dört yılda ülkemize sığınan Suriyeli ailelerin çocuklarının büyük  bölümünün normal sınıflara uyum sağladığı düşünüldüğünde, bu tür eğitimlerle kaynak savurganlığının önü açılmaktadır.
7. Suriyeli öğrencilerin eğitimiyle ilgili olarak görevlendirilen  Türkçe ve Rehberlik öğretmenleri göreve devam etmektedir.  Bu koşullarda sınıf ve alan öğretmenlerinin defalarca eğitime alınmasını, eğitim ihtiyacıyla açıklama olanağı bulunmamaktadır.
8. Sınıfında Suriyeli öğrenci olan öğretmenlerin tamamının daha önce verilen mahalli hizmet içi eğitimlerden yararlanması, uygulamaya niçin gidildiği sorusunu gündeme getirmektedir.
9. Uygulamanın zorunlu olması ve öğretmenlerin izinli kabul edildiği yarıyıl tatiline denk getirilmesi, hukuki yönden sorunludur.
10. grup eğitiminin okulların açıldığı tarihte yapılması, üç bin dolayındaki öğretmenin bir hafta boyunca derslerden alıkonulmasına neden olmaktadır. Öğretmenlerin eğitim gördüğü tarihlerde derslerin boş geçmesi, planlama mantığının sorgulanmasını gerektirmektedir. 
11. Okul yönetimine tanınmayan, ancak kişisel MEBBİS kullanıcı şifresiyle başvurulabilen eğitim faaliyetine öğretmen katılımından okul yöneticilerinin sorumlu tutulması, uygulama olanağı olmayan hukuk dışı bir karar olarak nitelendirilmektedir.
12. 300 milyon Avro’nun kullanımıyla ilgili koşullar bağımsız ve egemen bir devlet için kabul edilemez niteliktedir. Toplantı salonlarının düzenlenmesinde, yaka kartlarında, eğitimle ilgili temel belgelerde AB bayrağının kullanılması, Türkiye için gurur kırıcıdır.
13. Suriyeli öğrencilerin eğitiminde kullanılan ders kitaplarında Atatürk, Atatürk’ün Gençliğe Hitabesi, Türk bayrağı ve İstiklal Marşı’na yer verilmemesi, içine düşülen acı  durumu özetlemektedir.
14. 6-7 Kasım 2017 tarihinde, Ankara Kızılcahamam’da düzenlenen İl Koordinasyon Ekipleri Toplantısı’nda konuşmacıların masasını, kürsüyü ve yaka kartlarını ‘süs’leyen AB bayrağı, Suriyeli sığınmacılara 30 milyar harcayan bir ülkenin bürokrasisinin içine düştüğü içler acısı durumu gözler önüne sermektedir.
15. İl Koordinasyon Ekiplerine verilen unvanların bile yabancı kökenli olması (Proje direktörü vb.), 300 milyonun kamu yönetimindeki yıkıcı etkisini ortaya koymaktadır.
16. Suriyeli öğrencilerin eğitimi için ayrılan 300 milyon Avro’nun tahminî 40 milyon TL’sinin beş yıldızlı otellerde harcanmasını, savurganlık dışında tanımlayabilecek bir kavram bulunmamaktadır.
17. Suriyeli öğrencilerin eğitim gördüğü okullarda sınıf donatımı, atölye, dil laboratuarı vb. amaçlarla değerlendirilebilecek kaynakların yemek, yol ve ‘eğlence’ için kullanıldığı gözlenmektedir.
18. Antalya’da gerçekleştirilmesi planlanan eğitim iptal edilmeli, öğretmen ‘eğitim’i için beş yıldızlı otellere ayrılan ödenek Suriyeli öğrencilerin öğrenim gördüğü okulların donatım vb. giderleri için kullanılmalıdır.

 (Körfez, 31 Aralık 2017)

 Kaynakça:

Millî Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliği. http://mevzuat.meb.gov.tr/html/ilkveokuloncyon_0/ilkveokuloncyon_0.html Erişim: 30.12.2017.

Millî Eğitim Bakanlığı Hizmet İçi Eğitim Yönetmeliği. http://mevzuat.meb.gov.tr/html/51.html  Erişim: 31.12.2017.

2017-2018 Eğitim ve Öğretim Yılı İş Günü Takvimi. http://cavdarhisar.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_08/19192848_2017-2018-is-takvimi.pdf Erişim: 30.12.2017.

Mehmet Nezir Gül. https://hbogm.meb.gov.tr/www/ali-riza-altunel/idari_personel/1 Erişim: 30.12.2017.

Mert Taşçılar, MEB’de Gül Gibi Atama. https://odatv.com/mebde-gul-gibi-atama-1212171200.html Erişim: 30.12.2017.

Oryantasyon Eğitimi Başladı. http://pictes.meb.gov.tr/www/oryantasyon-egitimi-basladi/icerik/58 Erişim: 30.12.2017. 

Suriyeli Çocukların Dersine Giren Öğretmenlere Yönelik Öğretmen Eğitimleri. https://pictes.meb.gov.tr/izleme/Haberler/Details/116 Erişim: 30.12.2017.