Hüseyin Canerik
Tunceli Belediye Meclisi, belediye tabelasından Tunceli adının kaldırılmasına yönelik karar aldı. Karar metnine, Belediyenin resmî Genel Ağ sayfasında yer verilmektedir:
“Belediyemiz hizmet binasında bulunan tabelalarda yazılı ‘Tunceli’ ibaresinin değiştirilerek yerine, ‘Dersim’ ibaresinin yazılması görüşülmesi sonucunda; Kentimizin kültürünü, tarihini ve inanç biçimini yaşatmak adına, belediyemiz hizmet binasında bulunan tabelalarda yazılı ‘Tunceli’ ibaresinin değiştirilerek, yerine ‘Dersim’ ibaresinin yazılması oy çokluğu ile kabul edildi.” (tunceli.bel.tr, 22.05.2019).
Tunceli Belediye Başkanı Fatih Mehmet Maçoğlu, kararın gerekçesini şöyle açıklıyor:
“Toplum içinde yaptığımız çalışmalarda halkın büyük bölümü Dersim tabelasının asılmasını istiyordu. Belediye meclisine de böyle bir başvuru yapıldı. Meclis üyesi arkadaşlarımızın bir çoğunun oyu ile bu karar alındı” (memurlar.net, 23.05.2019).
Maçoğlu, kararın uygulanabilmesi için Tunceli Valiliği tarafından onaylanması gerektiğini ifade ediyor.
TUNCELİ BELEDİYESİNİN ÖNCELİĞİ ‘DERSİM’ Mİ?
Fatih Mehmet Maçoğlu’nun, TKP’den Tunceli Belediye Başkanlığına aday gösterilmesi, ‘Dersim’ merkezli etnik cenahta tepkiyle karşılanmıştı. Maçoğlu’nun adaylıktan çekilmesi amacıyla tehdit edildiği bilgisi basına yansımıştı ( Akşam, 11.03.2019).
Tehditlere karşın Tunceli Belediye Başkanlığı koltuğuna oturan Fatih Mehmet Maçoğlu, Ovacık Belediye Başkanlığı sırasındaki çalışmalarıyla kamuoyunun sempatisini kazanmıştı. ‘Komünist Başkan’ın, yozlaşan belediyelerden bunalan kitleler üzerinde olumlu etki yarattığı kabul edilmelidir. Yurdun çeşitli bölgelerinden Tunceli Belediyesine yapılan destek ziyaretleri, farklı görüşten yurttaşlarımızın, çalışan ve üreten, saydam, halkçı belediyeciliğe duyduğu özlemin ifadesi olarak okunabilir. Yozgatlı bir iş adamının Tunceli Belediyesine bağışladığı traktör, yurt içi-dışından belediyeye yapılan parasal (nakdî) bağışlar vb. yardımlar da gösteriyor ki Türkiye, Tunceli Belediyesine, etnik nedenlerden dolayı değil, ‘Komünist Başkan’dan dolayı destek vermiştir.
Tunceli’de istihdam, altyapı, eğitim-kültür-sanat, tarım ve hayvancılık, sağlık, çevre vb. sorunlara çözüm üretmek yerine ‘Dersim’e odaklanmak, anlaşılması ve açıklanması güç eylemlerden biri olarak görülmektedir.
‘KOMÜNİST BAŞKAN’IN DERSİM ŞAŞKINLIĞI
Tunceli Belediye Meclisinin ‘Dersim’ kararı, kentin ‘Hergele Meydanı’nda coşkuyla karşılanmış olabilir. Peki bu karar, Türkiye’nin dört bir yanında nasıl karşılanmıştır? İşte asıl soru budur. Toplumsal refaha en küçük katkısı olmayan kararın, ‘Hergele Meydanı’ndaki ateşli tartışmalarla sağlıklı biçimde değerlendirilemeyeceği açıktır. Karara, Pülümür ve Munzur Vadilerinin dışından bakılması, aklı başındaki herkes için artık bir zorunluluktur. Kamuoyunda Atatürk ve Cumhuriyet karşıtlığıyla özdeşleşen ‘Dersim’e, Tunceli Belediye Meclisinin toplantı salonundan el sallanmasını, ‘romantik’ bir özgürlük mücadelesi olarak görenler de olabilir. ‘Dersim’e bir de Trabzon’dan, Giresun’dan, Kars’tan, Elazığ’dan, Edirne’den, Antalya’dan, İzmir’den, Yozgat’tan, Ardahan’dan, Ankara’dan bakılmalıdır. Karara imza atanların, Dersim’in ülke genelinde nasıl bir çağrışım yarattığı, ‘dört dağ içindeki’ bölge insanına ne vaat ettiği vb. soruları nasıl yanıtlayacakları merak konusudur.
PERTEK BELEDİYESİ SAÇ-SAKAL-KÜPEYE YAPTIRIM UYGULAYABİLİR Mİ?
Belediye meclislerinin çalışma usulleri 5393 sayılı Belediye Kanunu’nda tanımlanmıştır. İl ya da ilçe belediye meclislerinin çalışmaları, söz konusu Kanun’a uygun olmak durumundadır (Madde 30/b). Belediye meclisleri, Kanun’da öngörülmeyen, görevle ilgili olmayan konularda karar alamaz. Söz gelimi Pertek Belediye Meclisi, vatandaşlardan gelebilecek ‘saç-sakal-küpe’ şikâyetlerini’ işleme koyamaz ve bu konuda karar veremez. Erzincan Belediye Meclisi, döner yemeyen vatandaşlara yaptırım konusunu görüşemez. Üzümlü Belediyesi, Cimin üzümünün adını bile değiştiremez. Erzincan Barbaros Mahallesi Muhtarı Mehmet Baki ve azaları, mahalle ya da sokak adlarında değişikliğe gidemeyeceklerinin bilincindedir. Pülümür Mezra Köyü Muhtarı Düzgün Arslan ve köy ihtiyar heyeti, köyün adını ‘Sadıklar Mezrası’ olarak değiştiremeyeceğinin farkındadır.
Peki, Tunceli Belediyesi, tabelasından Tunceli adını kaldırabilir mi? Benzer soru, belediyelerin yanı sıra diğer kamu kurumları için de geçerlidir.
İL ADLARI ANCAK KANUNLA DEĞİŞTİRİLEBİLİR
Fatih Mehmet Maçoğlu, ‘Dersim’ kararının Valiliğe gönderildiğini, Valiliğin ‘olur’uyla yürürlüğe gireceğini ifade ediyor. Belediye Başkanından, Tunceli’nin eski adının Dersim olmadığını bilmesi beklenir. İl adlarını değiştirme yetkisi yerel yönetimlere ya da mülki amirliklere ait değildir. İllerin nasıl kurulacağı ve adlandırılacağı, 5442 sayılı İl İdaresi Kanunu’nda açık biçimde belirtilmektedir. Söz konusu Kanun’un 2. maddesine göre, illerin kuruluşu ve adlandırılması kanunla yapılır:
“İl, ilçe ve bucak kurulması, kaldırılması, adlarının, bağlılıklarının, merkez ve sınırlarının belirtilmesi ve değiştirilmesi aşağıda gösterilen şekilde yapılır: A) İl ve ilçe kurulması, kaldırılması, merkezlerinin belirtilmesi, adlarının değiştirilmesi, bir ilçenin başka bir il’e bağlanması kanun ile” yapılır.
Demek ki Tunceli Belediyesinin adının değiştirilmesi ancak TBMM’nin kararına bağlıdır. ‘Değişiklik belediye tabelasıyla sınırlı olduğu için buna gerek yok’, diye düşünmek de yanlıştır. Belediyeler, ait oldukları il ya da ilçe adlarını taşır. Tunceli Belediyesine Munzur Vadisi Belediyesi, Nazımiye Belediyesine Kızıl Kilise Belediyesi, İstanbul Büyükşehir Belediyesine Konstantinopolis Büyükşehir Belediyesi, Kocaeli Büyükşehir Belediyesine Nikomedia Büyükşehir Belediyesi adı verilemez. Tabelada yer alacak ad, belediyenin ait olduğu ili göstereceğine göre, değişikliğin kanun dışında yapılması olanak dışıdır.
Kanun’dan anlaşılacağı gibi Tunceli Belediye Meclisinin, belediyenin adını değiştirme yetkisi bulunmamaktadır. Karar geçersizdir. Tunceli Valiliği, karara ‘olur’ verme yetkisine sahip değildir. Belediye, yetkisiz olduğu bir konuda aldığı kararla ‘Komünist Başkanı’ zor durumda bırakmıştır. Kararla, ‘Komünist Başkan’, ‘Dersim’ üzerinden ayrıştırıcı ve etnik siyaset izleyenlerle aynı cephede bir araya gelmiştir.
Tunceli Belediye Meclisinin kararı yok hükmündedir. Kararın ‘olur’ için Tunceli Valiliğine niçin gönderildiğini açıklama olanağı bulunmuyor. Hukuki geçerliliği olmayan karar, onay için, yetkisiz bir makama gönderilmiştir. Tunceli Valiliği, yok hükmündeki kararı reddetmek yerine, gereksiz yere Erzincan İdare Mahkemesine taşımıştır.
Kamuoyu, haklı olarak, şu sorunun yanıtını merak etmektedir:
“Fatih Mehmet Maçoğlu, hukuken geçersiz olan bir kararı Belediye Meclisinin gündemine niçin almış ve imzalamıştır? Uygulama olanağı olmayan bu kararın, halkçı belediyeciliğe katkısı ne olmuştur?”
Belediye Başkanı, ‘Dersim’ kararıyla Tunceli’ye ne kazandırıldığını açıklamak durumundadır.
SONUÇ VE ÖNERİLER
- Maçoğlu’na seçimi ‘Dersim’ değil, Tunceli kazandırmıştır. Seçimde ‘Dersim’i yenilgiye uğratan ‘Komünist Başkan’, seçimden kısa bir süre sonra ‘Dersim’e teslim olmuştur.
- Fatih Mehmet Maçoğlu, kararla, seçimlerden önce kamuoyunda oluşan ‘komünist’ imajını yerle bir etmiştir.
- Toplumun muhafazakâr çevrelerinde bile rastlanan ‘Komünist Başkan’ sempatisi, kararla büyük darbe yemiştir.
- Komünizmle etnik ayrımcılığı bir tutan anlayışa haklılık kazandırılmıştır.
- Tunceli Belediyesi, kararla, ‘dört dağ içindeki Dersim’e hapsolmuş, yalnızlığa mahkûm olmuştur.
- Tunceli Belediyesi, ilde kültür ve sanat kurumlarının oluşumuna önderlik etmek, uyuşturucuya savaş açmak, istihdam yaratmak, tarım ve hayvancılığı geliştirmek, çağdaş kent mimarisi yaratmak, ilçeler ve köyler arasında ucuz ulaşım sağlamak, halk sağlığı ile ilgili çalışmalar yapmak, türü tükenen canlıların koruma altına alınması için mücadele yürütmek, Tunceli folkloru için çaba göstermek, kent müzesi kurmak, bilimsel ve akademik çalışmaları desteklemek, Pülümür Çayı ile Munzur Çayı’nı kirleten kaynakları (kum ocakları, krom madeni, lağım ) kurutmak vb. toplumsal sorunlara çözüm üretmeli ve sıkıştığı/sıkıştırıldığı ‘Dersim’ psikolojisinden kurtulmalıdır.
31 Mart’ta ‘komünist’ unvanıyla başarı kazanan Fatih Mehmet Maçoğlu, seçimden bir buçuk ay sonra, yurt genelinde tepkiyle karşılanan ‘Dersim’ kararına imza atarak Türkiye’nin aydınlık birikiminden kopmuş ve taraftarları arasında büyük düş kırıklığına yol açmıştır.
(Körfez, 24 Mayıs 2019)
Kaynakça:
http://www.tunceli.bel.tr/icerik/25/803/belediye-meclisimiz-tarafindan-yapilan-toplantilarda-alinan-kararlar.aspx Erişim: 23.05.2019.
https://www.memurlar.net/haber/831720/tunceli-belediye-baskani-ndan-dersim-aciklamasi.html Erişim: 23.05.2019.
http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.3.5442.pdf Erişim: 24.05.2019.
https://www.aksam.com.tr/guncel/pkkdan-macogluna-ustu-kapali-tehdit/haber-829824 Erişim: 23.05.2019.
