Halk ozanlarıyla sıcak bağlar kuran Hüseyin Dalkılıç, Âşık Ali Cemal Çetinkaya’nın ölüm yıl dönümünü hatırlatıyor:

“Büyük ozanımızı unutmayalım!”

Âşık Ali Cemal Çetinkaya’yı, 8 yıl önce bugün sonsuzluğa uğurlamıştık.  4 Ocak 2016’da aramızdan ayrılan ozanın yaşamı,  zorluklarla mücadele içinde geçti. Genç kuşakların birçoğu için anlaşılması güç zorluklar, sanatçının kişiliğine ve sanat yaşamına damgasını vurmuştu.

Âşık Ali Cemal Çetinkaya,   Mazgirt’in Gelinpınar (Şomi) köyünde  toprak damlı bir evde dünyaya geldi. Kalabalık bir ailede gözlerini açmıştı.  Aydınlık muhabiri   Hasan Yıldız, 1979 yılında kendisiyle görüştüğünde, yaşam öyküsünü şöyle özetlemişti:

“Anam Temmuz ayının ortalarında, öğlen sıcağında, tarlada ekin  biçerken dünyaya getirmiş beni. Mazgirt’in Dedvan*  yöresinde, 1940 yılında doğmuşum, Ailemiz 40 nüfuslu bir aileydi. O zamanlar ağa maiyetinde çalışıyorduk. Ben kendimi bilir bir yaşa gelince. ailemiz bölündü ve altı eve ayrıldı.”

Anadolu’da doğan çocukların çoğu, doğum tarihini annelerinden öğrenmiştir.  Babası okur yazar olanlar, bitişik el yazısıyla deftere düşülen doğum tarihinden dolayı şanslı sayılırdı. Ali Cemal, Temmuz sıcağında ekin biçen annenin Türkiye’ye armağanıydı.

Karnı burnunda tarlaya giden anne, elde orak, kucağında bebeğiyle evine dönmüştü.

Doğum tarihi,   kayıtlara 1941 olarak işlenmişti. Mazgirt Nüfus Müdürlüğü,  sanatçının ömründen bir yıl çalmıştı!  

17 yaşında Ankara’ya gitti. Âşık Veysel ve  Davud Sulari’yle tanıştı.  Ankara, İzmir ve Diyarbakır radyolarında çalıştı.

İlkokul mezunuydu. Elif Hanım‘la evliliğinden doğan yedi çocuğun babasıydı.  Çiftçilik, marangozluk, müzik aletleri yapımı vb.  işlere emek verdi.  

Dertli Cemo, Tuncelili Sefil Cemo mahlaslarını kullandı.

Doğu Anadolu’nun Doluları/Halk Ozanı Ali Cemal’in Hayatı ve Deyişleri (1974) ve  İnsanlık Özlemi/Tuncelili Dertli Cemo-Hayatı, Deyişleri, Düşünceleri   (2002) adlı eserleri yayımlandı.

Şiirlerinde aşk, sevgi, gurbet, doğa vb. konuları işledi. Mal mülk tutkusuna ve  kul hakkı yenmesine sazı ve sözüyle  tavır aldı.

1986 yılında Amerika’da düzenlenen bir yarışmada,  “Ben Kadınım Ben Anayım”  şiiriyle birincilik ödülü aldı.

Âşık Ali Cemal Çetinkaya, sazla olan ilişkisini, 45 yıl önce,  Aydınlık muhabiri Hasan Yıldız’a şu sözlerle anlatmıştı:

“Bizim oralara tasavvuf-muhabbet ehilleri  gelirlerdi, Bunlar hem çalar hem söylerlerdi. Âşıklık tutkusu ta o zamanlardan başladı bende. Ayrıca ailemizden babam ve amcam da saz çalardı. Babamın da bana bu yöndeki yardımcı tutumu sayesinde saz çalmayı öğrendim. Sonra yavaş yavaş çalıp söylemeye başladım. Çok zor şartlarda büyüdüm, Büyüyünce de dertlerimiz bitmedi. Çok yerler gezdim. Çingenesinden Ermenisine kadar her vatandaşımın derdine ortak olmuş, suyunu  içmiş, lokmasını  yemişimdir. Beni söyleten bu olmuştur.”

Kimsenin etnik ya da dinsel kökeniyle ilgilenmedi.  İnsan ve doğa sevgisiyle, dünyayı çepeçevre kuşatan çitleri kaldırdı.   

Bütün İnsanlardan Arzumuz Vardır  adlı eseriyle  gönülleri fethetti. 

Türkiye’de gönülleri fetheden ozan, doğup büyüdüğü  Tunceli’de  ‘sakıncalı’ sayılmıştı!  Ozanın yaşama veda ettiği 2016’da 16’ıncısı  düzenlenen   Munzur Festivali’nin ‘kara listesi’nde yer aldı.  Munzur Festival Komitesi,  yaşamını birlik ve kardeşliğe adayan  Âşık Ali Cemal Çetinkaya’nın adını çizmişti! Âşık Ali Cemal, aralarında hemşehrileri  TRT Sanatçısı Süleyman Yıldız ve  Rahmi Saltuk‘un da yer aldığı çok sayıda değerli sanatçı gibi, kentin kültürünü  yaşatma iddiasıyla düzenlenen  bir festivalin  sakıncalılarındandı!

Âşık Ali Cemal Çetinkaya (1941-2016), 4 Ocak 2016’da aramızdan ayrıldı. Yaşama veda ettiğinde 75 yaşındaydı. Geride sevgi, dostluk, kardeşlik ve  barış umudunu besleyen  eserler bıraktı.

Onun insanlardan tek   arzusu da   buydu.

Halk Ozanı  Ali Cemal Çetinkaya’yı, sonsuzluğa uğurlanışının  8. yılında saygı, sevgi ve özlemle anıyoruz…

(Körfez, 4 Ocak 2024) 

Teşekkür: Âşık Ali Cemal Çetinkaya’yla ilgili çalışmaya katkı sunan Sayın Hüseyin Dalkılıç ve Sayın Evren Çetinkaya’ya teşekkür ederim..

Fotoğraflar, Sayın Evren Çetinkaya’nın arşivinden, Sayın Hüseyin Dalkılıç tarafından derlenmiştir.

* Dedvan adının yanlış yazıldığı anlaşılıyor. 

Kaynakça:

Dr. Fidan Uğur Çerikan (2019).  Ali Cemal/Tuncelili Dertli/Sefil Cemo, Ali Çetinkaya, 11.04. 2019.

https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ali-cemal-tuncelili-dertli-sefil

Hasan Yıldız (1979).  Tuncelili Âşık Ali Cemal, Aydınlık.

ÂŞIK ALİ CEMAL ÇETİNKAYA FOTOĞRAFLAR