Lise 1 Türk Dili ve Edebiyatı Kitabında Atatürk Yok

Bu yıl dağıtılan Türk Dili ve Edebiyatı ders kitaplarında Atatürkçülük yoktur. Bilindiği gibi 2016’ya kadar “Türk Edebiyatı” ve “Dil ve Anlatım” olarak iki ayrı ders olarak okutulan bu dersler 2016’da birleştirilmiş ve geçen yıl 2015’te hazırlanan programa göre ders içeriği ve kitaplar yenilenmiştir. Bu yılsa müfredat yeniden değişmiş ve bu doğrultuda yeni ders kitapları gelmiştir. Geçen yıl ve bu yılki kitaplarda Atatürk neredeyse yoktur. Örneğin dersler birleşmeden önce yani 2016’ya kadar okutulan Türk Edebiyatı ders kitabında (Bkz. Türk Edebiyatı-9, Komisyon, MEB yayınları, 2012) “Edebiyat ve Güzel Sanatlar İlişkisi” konusunda Atatürk’ün güzel sanatlara verdiği önem ders kitaplarında yer alırken (Görsel 1-2), hatta öğrencilere ödev olarak verilebilirken son 2 yıldır “edebiyat ve güzel sanatlar ilişkisi” konusu hâlen durmasına rağmen bu konu kaldırılmıştır. Atatürk’e gönderme yapılan tek metin yeni ders kitabında okuma parçası olarak bile değil kitabın bitmesine yakın bir yerde 258. sayfada Atatürk’ün Kurtdereli Mehmet Pehlivan’a yazdığı mektuptur. Bu mektupta da Atatürk Kurtdereli Mehmet Pehlivan’a duyduğu sevgiyi ifade etmektedir . Bu metinden sonra sorulan sorular ise yine Atatürk veya Atatürkçülükle ilgili değildir. Mektubun türü, mektubun şekil özellikleri, mektuptaki fiilleri bulmak gibi sorulardır (Görsel 3). Kitaptaki Dil Seçimi Eskiye (Osmanlıcaya) Dönüktür Ders kitabında kullanılan dil özellikle eski olandır. Sözcük denmemiş özellikle kelime tercih edilmiştir. Dilbilgisi terimlerinin bağlaç hariç tamamı Arapça’daki karşılıklarıdır. Mesela Ön ad denmemiş sıfat denmiş, ad denmemiş isim denmiş, eylem denmemiş fiil denmiş, ilgeç denmemiş edat denmiş..vb Kavram ve terimlerin öz Türkçe karşılıklarını kullanmamakta ısrar bazı çelişkilere de neden olmaktadır. Örneğin Hikâye ünitesinde hikâyenin karşılığı olan öykü kullanılmamış, ancak bununla ilgili anlatım türünden söz edilirken “öyküleyici anlatım” denilmiştir (Görsel 5-6). Zorunlulukla sözcüklerin Türkçe karşılıkları yazılacağı zaman da önce Arapçası sonra ayraç içinde Türkçesi kullanılmıştır (Görsel 4).

Aslında bu dil seçimi yeni değildir. Yaklaşık on yıldır ders kitaplarında öz Türkçe sözcüklerden özellikle kaçınılmaktadır.

Kitaptaki İlk Metin Fazla Akademik Olup Öğrenciyi Dersten Soğutacak Niteliktedir

Ders kitabındaki ilk metin önemlidir. Öğrenci derse karşı ilk izlenimini o metinle edinir. Ders kitabındaki ilk metin Atilla Özkırımlı’ya ait bir makaledir. Bu makalenin sonunda her ne kadar metinde geçen yabancı sözcüklerle ilgili bir sözlük olsa da öğrencinin lisede ilk kez tanıştığı bir derse böyle bir metinle başlaması maça bir sıfır mağlup başlamaktır. Öğrencinin okuyacağı ilk metnin ilk paragrafını inceleyince durum daha net anlaşılacaktır. Görsel 7’de altı çizilen Tanzimat sanatçısı Şinasi’ye ait cümleler okununca durum daha net anlaşılacaktır. Oysaki dersin sevdirilmesi adına ilk metin 14 15 yaşındaki bir öğrenci için güzel bir şiir, bir resim yorumu veya küçük bir öykü parçası üzerinden genel sonuçlara ulaşılan ve tümevarım tekniğinin uygulandığı bir metin olabilirdi.                             

Mehmet ALPERDEM

AES Kocaeli Şube Başkanı

Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni

Görsel 6- 2017 Türk Dili ve Edebiyatı ders kitabı (MEB Yayınları) (Hikâyenin Türkçe karşılığının öykü olduğunu belirtmeyip türle ilgili kavramlarda bu sözcüğün kullanılmasındaki çelişki)

Görsel 7- 2017 Türk Dili ve Edebiyatı ders kitabı (MEB Yayınları) (Nasıl bir metin olmayacağının en güzel örneği)