SOĞUKLARDA ‘MONTASIZ’ DIŞARI ÇIKMAYIN!

Dil kirliliği sınır tanımıyor!
Dil kirliliği sınır tanımıyor!

Anlatımı güçlendirmenin yollarından biri de benzetmedir. Zayıf olan, güçlüye benzetilir. Elde zincir sallayan kabadayının ‘boğa’ya benzetilmesi gibi.  Sözlükler, benzetmeyi, bir şeyin niteliğini anlatmak için o niteliği eksiksiz taşıyan bir örnek olarak gösterme işi olarak tanımlar. Öfkeli, saldırgan insanların en çok kullandığı sözcüktür. Canları sıkıldığında,  ‘benzetmek’ için yoğun mesai harcarlar:

-Bugün adamı iyi benzettim!

Canımızı sıkan insanları iyi benzetiriz!

Söz varlığımız, benzetme konusunda da oldukça zengindir. Elma yanaklı çocuklarımız, kabak kafa komşularımız,  davul göbekli iştahlılarımız vb. örneklerden de anlaşılacağı gibi konuşurken ya da yazarken ‘benzetme’ye bayılırız.

Konuşup yazmayı sevmeyenler, resim yaparak ya da karikatür çizerek benzetmenin etkin gücünü harekete geçirirler. Sanatçılar, insanın yılan, örümcek, koyun, öküz vb. canlılara benzetilmesi ile ilgili sayısız esere imza atmıştır.  

Köylerimizi ve  kentlerimizi, daha iyi olduğunu düşündüğümüz yerlere benzetmek âdettendir. Kentlerimizi tanımlarken aklımıza ilk gelen Avrupa kenti, Paris’tir. Erzincan’ı, Elazığ’ı ya da Erzurum’u beğenenler, Paris’le benzerlik kurmaya âdeta ‘mahkûm’dur:

-Erzincan, Doğu’nun Paris’idir…

-Erzurum, Paris’i andırıyor…

-Elazığ deyince akla Paris geliyor…

Beğenilen kentlerimiz, Paris’le birlikte anılarak  ‘onurlandırmış’ olmaktadır!

İnşaat patlaması yaşanan ülkemizde kendimize özgü bir kentleşme modelinin niçin yaratılamadığı sorusunu sormanın bir yararı yok ne de olsa…

Paris, bizi asıl moda konusunda etkilemiş bir kenttir. Alafranga züppelerin çarpık çurpuk Fransızca konuşmak için çaba harcadıkları dönem geride kaldı. Günümüz züppeleri ‘lisan’ tercihini Fransızcadan yana yapmıyor artık. Anlasalar da anlamasalar da ‘İngilizce’ konuşarak ‘prim’ yapıyorlar! Böylece, düzgün Türkçe konuşma  ya da yazmanın kıymeti harbiyesi kalmıyor.

Manto, Fransa’dan ‘ödünç’ aldığımız bir kıyafet.  Fransızlar, ‘manteau’ olarak adlandırıyor. Soğuk günlerin vazgeçilmezlerinden. Mantoyu giyen soğuktan korunuyor. Son yıllarda ‘üşüyen’  binaları  ‘giydirmek’ için   ‘mantolama’ yapılıyor. Binaların dış cepheleri ‘köpük’le kaplandıktan sonra sıvanıyor. Bu yöntemle, binalarda ısı yalıtımı sağlanmış oluyor.

Sabahattin Ali ve Eşi Aliye Hanım
Sabahattin Ali ve Eşi Aliye Hanım

Manto, edebiyatın da ilgi alanlarından biri olmuştur. Sabahattin Ali‘nin Kürk Mantolu Madonna romanı bunlardan biridir. ‘Mantolanan’ binalarda oturanların bazılarının, Kürk Mantolu Madonna   okuyarak soğuk kış günlerinin tadını çıkardıkları görülüyor.

İnşaatçılarımızın, ‘ekmek teknesi’ mantolamaya gereken özeni gösterdikleri söylenemez. Dolandırıcılıktan yargılanan  ‘çakma’ bir iş adamı, yargıcın sorusu üzerine mesleğini şöyle tanımlıyor:

-Montolama işi yapıyorum.

Yakın zamanda ‘mantolanan’ bir binadan gururla sarkıtılan brandadaki şu ifadeler,  özgün  kentleşmeden niçin uzaklaştığımız sorusunu yanıtlamaktadır:

“Bu binanın montalama ve alçı işleri …  Yapı Malzeleri tarafından yapılmaktadır.”  

Mantolamayı ‘montalama’, malzemeyi ‘malzele’, yasağı ‘yask’   yapan inşaat sektörü, geride sadece çarpık kentler değil, kirlenmiş bir dil de bırakmaktadır.

Dil kirliliğinden kurtulmak, aynı zamanda  çarpık kentleşmeden kurtulmaktır.

(Körfez, 23 Aralık 2018)

 

Boyadan tasarruf!
Boyadan tasarruf!
  • Related Posts

    AMASYA GÜMÜŞHACIKÖY BEDEN KÖYÜNDE BİR DERSİM SÜRGÜNÜ: PÜLÜMÜR SALÖRDEK KÖYÜNDEN KEKO AHMET OĞLU HÜSEYİN ASLAN

    Hüseyin Aslan (1928-1974). Fotoğraf: Ali Rıza Aslan arşivi   Keko oğlu Ali’nin dillere destan malvarlığının, bir ailenin, daha doğrusu bir köyün kaderinde oynayabileceği rol kimsenin aklına gelmemişti. Ali Arslan (Aliye…

    PÜLÜMÜR AKDİK ŞİHAN KÖYÜNÜN ÜNLÜ FUTBOLCUSU MUSA PEKİN

    Musa Pekin, Kahramanmaraşspor formasıyla.   Pülümür Vadisi’nin batısında yükselen toprak damlı evler… Usta ellerin işlediği kesme taş yapılar. Tek ya da iki katlı evler, zorluklarla mücadele eden bir kuşağın ürünü.…

    Bir yanıt yazın

    E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

    Kaçırdıkların

    PÜLÜMÜR MEZRA KÖYÜNDE BEYCELİ  BİR GELİN: GÜLÜZAR FIRAT

    • Ekim 11, 2024
    • 27 views
    PÜLÜMÜR MEZRA KÖYÜNDE BEYCELİ  BİR GELİN: GÜLÜZAR FIRAT

    SORU VE YANITLARLA NARİN GÜRAN CİNAYETİ

    • Ekim 8, 2024
    • 23 views
    SORU VE YANITLARLA NARİN GÜRAN CİNAYETİ

    PÜLÜMÜR KIRMIZIKÖPRÜ’NÜN GÜLEN YÜZÜ İRFAN DİKME’YE ACI VEDA

    • Eylül 27, 2024
    • 79 views
    PÜLÜMÜR KIRMIZIKÖPRÜ’NÜN GÜLEN YÜZÜ İRFAN DİKME’YE ACI VEDA

    HAYRİ SARI’NIN  “CESUR YANLIŞLAR”I, İYİMSERLİĞİ VE UMUDU  BESLİYOR

    • Eylül 23, 2024
    • 52 views
    HAYRİ SARI’NIN  “CESUR YANLIŞLAR”I, İYİMSERLİĞİ VE UMUDU  BESLİYOR

    ERZİNCAN SANSA VADİSİ’NDE FIRTINALARA MEYDAN OKUYAN PÜLÜMÜRLÜ DEMİRYOLCU HIDIR KELEŞ

    • Eylül 15, 2024
    • 76 views
    ERZİNCAN SANSA VADİSİ’NDE FIRTINALARA MEYDAN OKUYAN PÜLÜMÜRLÜ DEMİRYOLCU HIDIR KELEŞ

    PÜLÜMÜR GOMEDERİ YAYLASINA  VEDA

    • Eylül 15, 2024
    • 43 views
    PÜLÜMÜR GOMEDERİ YAYLASINA  VEDA