Hüseyin Canerik
Kamer Güler‘in kahvehanesinde bir iki el oyun oynadıktan sonra iki km uzaklıktaki köyünün yoluna düştü. Kırmızıköprü’ye yürüyerek gelmişti. Kahvehanede birkaç saat geçirdikten sonra yürüyerek köy yoluna düştü. Oyun sırasında hafif bir rahatsızlık geçirmişti. Arkadaşlarına bundan hiç söz etmedi. Biraz erkenden yola çıktı. Eve dönecek, annesinin vereceği bir bardak soğuk ayranla rahatlayacaktı. Köprüden sola döndüğünde Kırmızıköprü’ye son bir kez baktı. Hafif yokuşu ağır ağır çıkıyor, Kırmızıköprü’nün sırtını yasladığı kayalıkları seyrediyordu. Ahmet Yaman‘ın evine yaklaştığında baş ağrısını izleyen mide bulantısıyla kendini oldukça bitkin hissetti. Sağlık Ocağı göründüğünde biraz duraksadı. Kapısına kilit vurulmuştu! Sağlık Ocağı açık olsaydı, delikanlı, ense kökünden gözlerine doğru yayılan ağrıyı gidermek için Sağlık Ocağına gidecekti. Ocakta onu, 17 ya da 18 yaşındaki hemşire karşılayacaktı. Delikanlı, saçları örgülü hemşireye çıplak sol kolunu biraz mahcup, aynı zamanda saygıyla uzatacaktı. Manuel tansiyon aletinin yükselen ibresi, hemşireyi kaygılandıracaktı. Delikanlının yüksek kan basıncından dolayı kaygılanan hemşire, hemen bir ‘dil altı’ verecek ve delikanlı şimdi aramızda olacaktı.
Yüksek tansiyon, yirmili yaşlardaki delikanlının yaşamını çaldığında Kırmızıköprü’de Sağlık Ocağı yoktu!
Sistem, Sağlık Ocağını kapatarak delikanlısından vazgeçmişti.
Kâr için sadece o delikanlı değil, bütün bir toplum feda edilebilirdi!
Kapısına kilit vurulan Sağlık Ocağı ‘kârlı’ bir işti. ‘Yük’ten kurtulmuşlardı. Hemşirelere maaş derdi sona ermişti. Kışın yakacak için ayrılan üç kuruşluk ödenek cüzdanlarında kalacaktı.
 |
PÜLÜMÜR İLÇE MERKEZİ DIŞINDAKİ SAĞLIK OCAKLARI KAPALI!
Pülümür Kırmızıköprü Sağlık Ocağı, yıllardır kapalı. Ocak, Kırmızıköprü ve çevre köylere (Salördek, Çatalyaka, Doğanköy, Beğendik, Gökçekonak, Uzuenevler, Mezra, Kaymaztepe, Akdik, Kovuklu, Boğalı, Kocaetepe vd.) hizmet amacıyla kurulmuştu. 70’li yıllarda Sağlık Ocağının cipi ve sürücüsü vardı. Sağlık ekipleri, ihtiyaç hâlinde ciple köylere gider, sağlık hizmeti sunardı.
Ocağın içindeki garaj bu cip için tasarlanmıştı.
Pülümür’de, ilçe merkezi dışında Sağlık Ocaklarının tamamı kapalı. Tunceli genelinde, il ve ilçe merkezleri dışındaki sağlık ocaklarının tamamının kapısına kilit vurulmuş durumda. Pertek Dorutay‘dan Pülümür Mutu‘ya kadar hemen her yerde Sağlık Ocakları kapalı. Sözgelimi yüzlerce köylünün yaşadığı Pertek Dorutay Sağlık Ocağının, pırıl pırıl binaya karşın, hâlâ niçin kapalı olduğunu açıklama olanağı bulunmuyor.
 |  |
SAĞLIK OCAKLARI NİÇİN KAPALI?
Sağlık ocaklarının kapatılması, güvenlikle ilişkilendirilse de sorun daha boyutlu. Bölgede yaşanan güvenlik sorunları, okullar gibi, sağlık ocaklarını da etkilemiştir. Ne var ki sağlık ocaklarının kapatılması, bir dönemin sona erdiği, ‘yeni’ bir dönemin başladığı Türkiye gerçeğidir. ‘Yeni’ Türkiye’nin acı gerçeği! Kırmızıköprü’de ya da başka bir yerde kapısına kilit vurulan aslında sağlık kuruluşu değil, sosyal devlettir. Kapatılan sağlık kuruluşları, son sosyalist devleti yıkmakla övünenlerin eseridir. Doğumda genç bir anne yaşamını yitirmiş, tansiyon hastası genç beyin kanaması geçirmiş, doksan yaşında bir kadın iğne için Pülümür Sağlık Ocağına gitmiş ne fark eder! Yitirilen ya da sakat kalan insanların ne önemi var! Devir hesap devri… Oysa bir zamanlar köylerde, sözgelimi Pülümür Beğendik‘te bile Sağlık Evi vardı. Köy ebesi, yurttaşların yardımına koşardı.
70 KM’LİK PÜLÜMÜR-TUNCELİ KARA YOLUNDA SAĞLIK KURULUŞU YOK!
Yaklaşık yirmi yıldır kapısına kilit vurulan Sağlık Ocağı, Pülümür-Tunceli kara yolunun kıyısında yer alıyor. Sağlık Ocağı, Pülümür’e 18, Tunceli’ye ise 50 km uzaklıkta. Pülümür Vadisi’ni izleyen yaklaşık 70 km’lik Pülümür-Tunceli kara yolunda tek bir sağlık kuruluşu bulunmuyor. Pülümür-Tunceli kara yolunda seyahat eden yolcular, il ve ilçe merkezleri dışında herhangi bir sağlık hizmetinden yararlanamıyor. Bu nedenle, Pülümür Vadisi’nde meydana gelen bazı kazalara anında müdahale edilemiyor.
SAĞLIK HİZMETİNİ ÜFÜRÜKÇÜLER Mİ SUNACAK?
Sistemi yönetenler, bölgede yaşanan sağlık sorunları için acaba hangi kurumun kapısının çalınmasını öneriyor? Mezra ya da Uzunevler’de hastalanan biri ‘Üfürükçü Niyazi’ye mi koşacak? Kırmızıköprü ve köylerinde bir kişi bile yaşasa, sağlık hizmetinden yararlanamayacak mı? Sadece Kırmızıköprü’de değil, ülkenin herhangi bir yerleşim biriminde tek başına kalan insanımızın sağlık hizmetinden yararlanmasını sağlamak, devletin asli görevlerindendir. Yaşlılardan başka kimsenin yaşamadığı bir Karadeniz ya da Orta Anadolu köyü için de geçerlidir bu. Köyde bacası tüten son bir ev bile kalsa o evde yaşayanların eğitim ve sağlık hizmetlerinden yararlanması, devletin temel görevlerindendir.
Kırmızıköprü’ye uzaklıkları 2-7 km arasında değişen Salördek, Çatalyaka, Gökçekonak, Uzunevler, Mezra, Kaymaztepe, Akdik ve Kovuklu köylülerine sağlık hizmeti sunmanın en etkin yolu, Kırmızıköprü Sağlık Ocağının yeniden hizmete sunulmasıdır. Adı geçen köylerde yaşayanların Pülümür’de sağlık hizmetlerinden yararlanması, maliyetli ve risklidir. Yaşlı nüfusa ev sahipliği yapan köylerde sağlık sorunlarının daha fazla olduğu kabul edilmelidir. Yaşa bağlı gelişen sağlık sorunları için doğru adres, Sağlık Ocağıdır.
 |
SONUÇ VE ÖNERİLER
- Pülümür Kırmızıköprü Sağlık Ocağı, Kırmızıköprü ve çevre köylere hizmet amacıyla kurulmuştur. Ocağın kapatılmasıyla, Kırmızıköprü ve köylerinde (Mezra, Uzunevler, Salördek, Gökçekonak, Akdik, Kaymaztepe, Kovuklu, Kocatepe, Çakırkaya, Sarıgül ) oturan yurttaşların tamamı sağlık hizmetlerinden yoksun bırakılmıştır.
- Kırmızıköprü ve köylerinde nüfus kışın azalsa da, yaz mevsiminde artmaktadır. Sağlık Ocağının kapatılmasıyla, bölgede yaşayan insanların sağlık hizmetlerinden yararlanma olanakları ortadan kaldırılmıştır.
- Bölgede yaşayan yaşlı nüfus, sağlık hizmetlerine kolay ve ücretsiz erişim hakkını yitirmiştir. Yüksek tansiyon, şeker vb. süreğen hastalıklarda profesyonel yardıma ihtiyaç duyan hastaların kilometrelerce uzaklıktaki sağlık kuruluşlarına sevk edilmeleri, risk etkenlerinden biri olarak görülmektedir.
- Sağlık Ocağının kapatılmasıyla birlikte bölgede koruyucu hekimlik uygulaması sona ermiştir. Bölge sakinleri, aşı başta olmak üzere, koruyucu hekimlik olanağından yoksun bırakılmıştır.
- Pülümür-Tunceli kara yolunu kullanan yolcular, il ya da ilçe merkezi dışında sağlık hizmetinden yararlanamamaktadır. Kaza ve ani rahatsızlıklarda kapısı açık bir Sağlık Ocağı, sürücü-yolcular için de büyük güvencedir.
- Yöre insanının 1. basamak sağlık kuruluşlarında halledilebilen iğne, pansuman, ilaç vb. ihtiyaçlar için il ya da ilçe merkezindeki sağlık kuruluşlarına başvurması, yorucu ve maliyetlidir. Aynı zamanda riskli olan bu duruma bir an önce son verilmesi gerektiği düşünülmektedir.
- Devlet, varlığını kurumları aracılığı ile sürdürür. Kırmızıköprü’de PTT, Kırmızıköprü Yatılı İlköğretim Bölge Okulu, Tarım Kredi Kooperatifi ile Sağlık Ocağının kapatılması devletin kapısına kilit vurulmasından başka bir anlam ifade etmemektedir. Bölgede, sağlık kurumları başta olmak üzere, kapatılan kurumların yeniden açılması, normalleşme yönünden de zorunludur.
- Sağlık Ocağı binası ve lojmanı, yüksek maliyet gerektirmeyen onarımla, yeniden kullanılabilecek durumdadır. Ocağın, gerektiğinde geçici personel görevlendirme yoluna gidilerek kısa sürede hizmete açılabileceği değerlendirilmektedir.
- Kocatepe köyünün Kırmızıköprü‘ye uzaklığı 22 km. Kocatepe gibi Pülümür ve Kırmızıköprü’ye uzak köyler için doğru olan Sağlık Evlerinin yeniden açılmasıdır. Kocatepe’de kapalı durumdaki Sağlık Evinin hizmete açılması, en pratik çözümlerden biri olarak görülmektedir.
- Tunceli İl Sağlık Müdürlüğü, Erzincan-Tunceli kara yolu üzerindeki Pülümür Kırmızıköprü, Pülümür Mutu, Tunceli Kutuderesi Sağlık Ocaklarını öncelikle hizmete açmalıdır.
 |
 |
(Körfez, 20 Mart 2019)
