Ayrıntılar

Hüseyin Canerik tarafından yazıldı.

16 Ocak 2016 tarihinde yayınlandı.

 “CİMRİ’NİN KEDİLERİ”  İLE   “BAYRAM ŞENLİĞİ”  ADLI KİTAPLARIN İÇERİK,  DİL VE EDEBÎ YÖNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ

 (Bu yazı, ABECE dergisinin Mart 2007 tarihli 247.sayısında yayımlanmıştır.)

 

   ÖZET

 

            Millî Eğitim Bakanlığı (MEB)  tarafından yayımlanan bazı çocuk kitaplarında edebî,  bilimsel, görsel   tasarım  ve  mantık  hatalarına  rastlanmaktadır. Bu yazıda, MEB’in yayımladığı iki çocuk  kitabı  ele  alınmakta ve  konuyla ilgili  önerilere  yer  verilmektedir.  Sözü edilen kitaplarda ağırlıklı  olarak  çaresizlik ve kadercilik  duygusu  işlenmektedir. Edebî  ve  bilimsel  kaygıların sıklıkla   göz ardı edildiği  kitapların,   6-13  yaş  grubundaki çocukların kolay  etkilenme  özellikleri  de dikkate alındığında,  laik  ve  bilimsel  eğitim  açısından   sakıncalar  doğurduğu  düşünülmektedir.  

  GİRİŞ

Edebiyat duygu,  düşünce ve  hayalleri  dil  yardımıyla  sözlü   ya da yazılı  olarak etkili  bir  tarzda  ifade  etme  sanatıdır (Şimşek, 2002: 20).  Çeşitli düşüncelerin çocuklara  göre  ve  sanatla  ilişkilendirildiği  veya   büyükler  için  yazıldıkları  hâlde  çocukların da  anlayarak, zevk  alarak   okudukları eserlerin   hepsi çocuk  edebiyatını  teşkil etmektedir (Demiray, 1963: 16).  Çocuk  edebiyatı;  çocukların  büyüme  ve  gelişmelerine,  hayal, duygu,  düşünce, yeteneklerine,   zevklerine  hitap  eden,  eğitirken  eğlenmelerine  katkıda  bulunan   sözlü  ve  yazılı  verimlerdir (Aytaş ve  Yalçın, 2002: 5). Çocukların  duygu, düşünce,  zevk  ve  hayallerine  hitap  eden  edebiyata  çocuk  edebiyatı  ya  da  çocuklar  için  edebiyat  denir  (Okay, 2002).  

             Çocuk  edebiyatının hedefleri: Kendine  güven  duygusunu geliştirmek, başarma  isteği ve çabası uyandırmak,  insana  ve çevreye  karşı  duyarlı  olma  bilincini  kazandırmak,  sosyalleşme  ihtiyacını duyurmak, çocukta  dil  gelişimini  sağlamak,  hayal  gücünü ve  yaratıcı  düşünme  yeteneğini  geliştirmek,  çocuğun duygusal, zihinsel  ve  kişilik gelişimine  katkıda  bulunmak  (Şimşek, 2002: 34).

             Çocuk yayınları;  aile, millet,  insanlık, tabiat  ve  hayat  sevgisi,  telkin  etmeli; güzelliğe  karşı  hayranlık  ve koruyuculuk  aşılamalı;  nezaket, hakka saygı, yardımlaşma,  kahramanlık,  mertlik,  dürüstlük ve feragat  gibi  erdem  olarak  kabul  ettiğimiz  konuları  ihtiva etmeli; devrimlerimiz ve  sosyal  hayatımızı  kökleştirmeye  ve geliştirmeye  hizmet  etmeli; çocuk  dünyasına  ve  psikolojisine  uygun  olmalıdır  (Gökşen, 1975: 27).

             Kızlarda 6-11 yaş, erkeklerde  ise  6-13  yaş  son  çocukluk  dönemi  olarak  adlandırılmaktadır. Bu  dönemde,  aşırı  duyarlılığın yanında  görülen  diğer  bir  özellik de,  kolay  etkilenmedir. Yaşam  süreci  içinde,  belki  de  hiçbir  dönemde  rastlanamayacak  düzeydeki  kolay  etkilenme bu  evrede  görülür (Yavuzer, 1992: 118). 

 Çocuk  yayıncılığı anlayışının   ciddî değişime  uğradığı  günümüz  koşullarında, çocuk  kitapları   önemli  bir  eğitim  aracı  işlevi  görmektedir. Yavuzer’e (1992: 201, 203) göre, kitap, çocuğun  zihinsel, duygusal  ve sosyal  gelişiminde  önemli  bir  uyarandır. Çocuk,  kişiliğinin gelişiminde  bir  modelle   kendini özdeşleştirir. Yayıncı  Ramazan  Gökalp  Arkın,   konuyla  ilgili şu  düşünceleri  dile  getiriyor:    “1930’larda   çocuğun  hemen  hep  ders kitabı  okuması  istenirdi.  Ders kitabı okumayıp,  şurada  burada  bulduğu   kitapları okuyan çocuk,  tembel, havai  çocuk sayılırdı.”   (Kaynardağ, 1985: 73). 

 Ahmet  Hamdi Tanpınar’ın (2004:8) bir  romanında   kitap okumayla  ilgili şu  satırlar da  dikkat  çekicidir: “Babam ilk  zamanlarda  Emsile  ve  Avamil  gibi  Arapça sarf  ve  nahiv kitaplarından  gayrı, sonraları mektep  kitaplarının dışında  kitap  okumanın aleyhinde  idi. Belki  bu  sansürün  veya  tahdidin yüzünden  ben  düpedüz  her  türlü  okumayı  reddetmiştim.”

 Ülkemizde  çocuk  kitaplarının  yayımında  önemli  bir artış  olduğu  bilinmektedir.  Yayın  sayısındaki  artış,  ister  istemez  yayınların  nitelikleriyle  ilgili  tartışmayı  da  beraberinde  getiriyor. 

 CİMRİ’NİN KEDİLERİ

 

Üzeyir  Gündüz’ün (2004)   Cimri’nin Kedileri   adlı  çocuk  kitabı  üç  masaldan  oluşuyor: Cimrinin Kedileri, Koca Dev ile  Peri Kızı,   Ormanda  Kaybolan  Kız.    66  sayfadan ibaret  olan  kitap, Millî Eğitim Bakanlığı  Yayımlar Dairesi Başkanlığı  tarafından  üç  kez basılmış.   1998, 2003  ve  2004 yıllarında  toplam  13  bin 564 adet  basılan  kitapta, kitabın  Bilim ve  Kültür Eserleri/ Çocuk  Kitapları  dizisinde   yayımlandığı  bilgisine yer  verilmiş.