- Ayrıntılar
- Hüseyin Canerik tarafından yazıldı.
“CİMRİ’NİN KEDİLERİ” İLE “BAYRAM ŞENLİĞİ” ADLI KİTAPLARIN İÇERİK, DİL VE EDEBÎ YÖNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ
(Bu yazı, ABECE dergisinin Mart 2007 tarihli 247.sayısında yayımlanmıştır.)
ÖZET
Millî Eğitim Bakanlığı (MEB) tarafından yayımlanan bazı çocuk kitaplarında edebî, bilimsel, görsel tasarım ve mantık hatalarına rastlanmaktadır. Bu yazıda, MEB’in yayımladığı iki çocuk kitabı ele alınmakta ve konuyla ilgili önerilere yer verilmektedir. Sözü edilen kitaplarda ağırlıklı olarak çaresizlik ve kadercilik duygusu işlenmektedir. Edebî ve bilimsel kaygıların sıklıkla göz ardı edildiği kitapların, 6-13 yaş grubundaki çocukların kolay etkilenme özellikleri de dikkate alındığında, laik ve bilimsel eğitim açısından sakıncalar doğurduğu düşünülmektedir.
GİRİŞ
Edebiyat duygu, düşünce ve hayalleri dil yardımıyla sözlü ya da yazılı olarak etkili bir tarzda ifade etme sanatıdır (Şimşek, 2002: 20). Çeşitli düşüncelerin çocuklara göre ve sanatla ilişkilendirildiği veya büyükler için yazıldıkları hâlde çocukların da anlayarak, zevk alarak okudukları eserlerin hepsi çocuk edebiyatını teşkil etmektedir (Demiray, 1963: 16). Çocuk edebiyatı; çocukların büyüme ve gelişmelerine, hayal, duygu, düşünce, yeteneklerine, zevklerine hitap eden, eğitirken eğlenmelerine katkıda bulunan sözlü ve yazılı verimlerdir (Aytaş ve Yalçın, 2002: 5). Çocukların duygu, düşünce, zevk ve hayallerine hitap eden edebiyata çocuk edebiyatı ya da çocuklar için edebiyat denir (Okay, 2002).
Çocuk edebiyatının hedefleri: Kendine güven duygusunu geliştirmek, başarma isteği ve çabası uyandırmak, insana ve çevreye karşı duyarlı olma bilincini kazandırmak, sosyalleşme ihtiyacını duyurmak, çocukta dil gelişimini sağlamak, hayal gücünü ve yaratıcı düşünme yeteneğini geliştirmek, çocuğun duygusal, zihinsel ve kişilik gelişimine katkıda bulunmak (Şimşek, 2002: 34).
Çocuk yayınları; aile, millet, insanlık, tabiat ve hayat sevgisi, telkin etmeli; güzelliğe karşı hayranlık ve koruyuculuk aşılamalı; nezaket, hakka saygı, yardımlaşma, kahramanlık, mertlik, dürüstlük ve feragat gibi erdem olarak kabul ettiğimiz konuları ihtiva etmeli; devrimlerimiz ve sosyal hayatımızı kökleştirmeye ve geliştirmeye hizmet etmeli; çocuk dünyasına ve psikolojisine uygun olmalıdır (Gökşen, 1975: 27).
Kızlarda 6-11 yaş, erkeklerde ise 6-13 yaş son çocukluk dönemi olarak adlandırılmaktadır. Bu dönemde, aşırı duyarlılığın yanında görülen diğer bir özellik de, kolay etkilenmedir. Yaşam süreci içinde, belki de hiçbir dönemde rastlanamayacak düzeydeki kolay etkilenme bu evrede görülür (Yavuzer, 1992: 118).
Çocuk yayıncılığı anlayışının ciddî değişime uğradığı günümüz koşullarında, çocuk kitapları önemli bir eğitim aracı işlevi görmektedir. Yavuzer’e (1992: 201, 203) göre, kitap, çocuğun zihinsel, duygusal ve sosyal gelişiminde önemli bir uyarandır. Çocuk, kişiliğinin gelişiminde bir modelle kendini özdeşleştirir. Yayıncı Ramazan Gökalp Arkın, konuyla ilgili şu düşünceleri dile getiriyor: “1930’larda çocuğun hemen hep ders kitabı okuması istenirdi. Ders kitabı okumayıp, şurada burada bulduğu kitapları okuyan çocuk, tembel, havai çocuk sayılırdı.” (Kaynardağ, 1985: 73).
Ahmet Hamdi Tanpınar’ın (2004:8) bir romanında kitap okumayla ilgili şu satırlar da dikkat çekicidir: “Babam ilk zamanlarda Emsile ve Avamil gibi Arapça sarf ve nahiv kitaplarından gayrı, sonraları mektep kitaplarının dışında kitap okumanın aleyhinde idi. Belki bu sansürün veya tahdidin yüzünden ben düpedüz her türlü okumayı reddetmiştim.”
Ülkemizde çocuk kitaplarının yayımında önemli bir artış olduğu bilinmektedir. Yayın sayısındaki artış, ister istemez yayınların nitelikleriyle ilgili tartışmayı da beraberinde getiriyor.
CİMRİ’NİN KEDİLERİ
Üzeyir Gündüz’ün (2004) Cimri’nin Kedileri adlı çocuk kitabı üç masaldan oluşuyor: Cimrinin Kedileri, Koca Dev ile Peri Kızı, Ormanda Kaybolan Kız. 66 sayfadan ibaret olan kitap, Millî Eğitim Bakanlığı Yayımlar Dairesi Başkanlığı tarafından üç kez basılmış. 1998, 2003 ve 2004 yıllarında toplam 13 bin 564 adet basılan kitapta, kitabın Bilim ve Kültür Eserleri/ Çocuk Kitapları dizisinde yayımlandığı bilgisine yer verilmiş.